The more you photograph, the more you realize what can and what can’t be photographed. You just have to keep doing it. – Eliot Porter
In een eerdere blog is hyperfocale afstand uitgelegd. Dat is de afstand waarbij de scherptediepte zich uitstrekt van de helft van die afstand tot oneindig. In deze blog is ook de formule uitgelegd hoe je zelf deze afstand kan bereken.
Ik heb ook al eerder geschreven over scherptediepte. En dan vooral wat het is, waar het van afhangt en hoe te gebruiken in verschillende manieren van fotgraferen.
De scherptediepte (of Depth of Field of DoF) kun je ook uitrekenen. De basis formule is het verschil tussen de dichtsbijzijnde limiet van de scherptediepte en de verste limiet:
DoF = DoF far limit − DoFnear limit
Deze twee limieten zijn als volgt uit te rekenen:
DoF far limit=
DoF near limit=
waarbij:
H: Hyperfocale afstand;
u: Focus afstand of de afstand van de camera tot het onderwerp;
f: Brandpuntsafstand van de lens.
Zoals je ziet, zijn deze waarde afhankelijk van de hyperfocale afstand.
Voorbeeld:
Brandpuntsafstand: 100mm
Diafragma: f/16
Verstrooiingscirkel: 0,03mm
De hyperfocale afstand is dan: 20,9m
Het onderwerp staat 5m van de camera.
DoF far limit is dan 4,05m
DoFnear limit is dan 6,53m
DoF = 6,63 - 4,05 = 2,58m
De proof of the pudding....
De theorie van de hyperfocale afstand zegt, dat als je op deze afstand scherpt stelt de scherptiediepte loopt van de helft van deze afstand (10,5m) tot oneiding.
Als we dus de scherpte diepte uitrekenen op basis van bovenstaande formule, moet dat dus de uitkomst zijn:
Brandpuntsafstand: 100mm
Diafragma: f/16
Verstrooingscirkel: 0,03mm
De hyperfocale afstand is dan: 20,9m
Het onderwerp staat 20,9m van de camera.
DoF far limit is dan 20,9 x 20,9 = 436,81/20,9 - (20,9 - 0,1)) = 4.368m, zeg maar oneindig!
DoFnear limit is dan 20,9 x 20,9 = 436,81/20,9 + (20,9 - 0,1)) = 10,47m, is ongeveer de halve hyperfocale afstand!
Voorbeelden
Als we dit dus weten en begrijpen, kun je makkelijk overzicht maken, waar het handig is om scherp te stellen. Ik gebruik hierbij de lensen range die ik tot mijn beschikking heb op dit moment, van 240 tot 12mm.
| Brandpunt (mm) | Diafragma | Afstand onderwerp (m) | Hyperfocale afstand (m) | DoFnear (m) | DoFfar (m) | DoF (m) |
| Supertele | ||||||
| 240 | f/22 | 5 | 87,5 | 4,74 | 5,29 | 0,55 |
| 240 | f/2 | 5 | 960 | 4,98 | 5,02 | 0,04 |
| Tele | ||||||
| 100 | f/22 | 5 | 15,3 | 3,78 | 7,38 | 3,6 |
| 100 | f/2 | 5 | 167 | 4,85 | 5,15 | 0,3 |
| Macro | ||||||
| 90 | f/22 | 0,31 | 12,4 | 0,30 | 0,32 | 0,02 |
| 90 | f/2 | 0,31 | 135 | 0,31 | 0,31 | <0,01 |
| Standaard | ||||||
| 50 | f/22 | 5 | 3,84 | 2,17 | ∞ | ∞ |
| 50 | f/8 | 5 | 10,5 | 3,39 | 9,51 | 6,12 |
| 50 | f/2 | 5 | 41,7 | 4,47 | 5,67 | 1,20 |
| Groothoek | ||||||
| 24 | f/22 | 5 | 0,90 | 0,75 | ∞ | ∞ |
| 24 | f/2 | 5 | 9,62 | 3,29 | 10,4 | 7,11 |
| Supergroothoek | ||||||
| 12 | f/4 | 5 | 1,21 | 0,97 | ∞ | ∞ |
| 12 | f/4 | 20 | 1,21 | 1,13 | ∞ | ∞ |
Als je wat conclusies kan trekken uit bovenstaande tabel:
- Hoe groter de diafrgama waarde, hoe groter de scherptediepte
- Hoe kleiner de brandpuntsafstand, hoe groter de scherptediepte
- Hoe dichterbij het onderwerp, hoe kleiner de scherptediepte
Maar dit zijn open deuren, ik heb dit soort globale dingen over scherptediepte al eens beschreven in een eerste blog over scherptediepte.
Maar wat is precies de afstand, wat is in deze situatie met deze lens precies de scherptediepte, waar ligt de hyperfocale afstand nu.
Om een goede keuze te maken wat scherp moet zijn en wat onscherp mag zijn, moet je dat eigenlijk per situatie uitrekenen. Gelukkig zijn daar apps voor om je daar bij te helpen.
Voorbeelden zijn de apps Depth of Field van Pixelprose, kosten een kop koffie. Deze app laat de DoF zien, gecombineerd met de hyperfocale afstand met bijbhorende DoF.
Een andere app die een stap verder gaat is Photopills. Daar kan je via een augmented reality scherm zien waar de hyperofocale afstand ligt, zodat je daarop kan scherpstellen. Deze app kost €10,49.